آدیپیک اسید چیست؟ انواع و ویژگی های ادیپیک اسید

آدیپیک اسید یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد در صنایع مختلف، به ویژه در تولید نایلون ۶-۶، پلی‌اورتان‌ها و افزودنی‌های غذایی است. این ماده به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، نقش مهمی در صنعت پلیمر، داروسازی و حتی صنایع غذایی ایفا می‌کند. در این مقاله از بازرگ به بررسی کامل آدیپیک اسید، ویژگی‌ها، کاربردها، مزایا و معایب آن پرداخته‌ایم. اگر می‌خواهید بدانید آدیپیک اسید چیست و چه تأثیری در صنایع مختلف دارد، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

آدیپیک اسید چیست؟

آدیپیک اسید که با نام اسید هگزاندئیک نیز شناخته می‌شود، یک اسید دی‌کربوکسیلیک شش کربنه با فرمول شیمیایی C₆H₁₀O₄ است. از این ماده به طور گسترده در تولید نایلون۶-۶ که پلاستیکی مقاوم و پرکاربرد در صنعت نساجی، قطعات خودرو و کاربردهای صنعتی است، استفاده می‌شود. آدیپیک اسید یک جامد سفید رنگ و کریستالی است که در آب و حلال‌های آلی حل می‌شود. در ادامه با ویژگی‌های گسترده این ماده آشنا خواهید شد.

تاریخچه کشف آدیپیک اسید

اگر بخواهیم درباره تاریخچه کشف آدیپیک اسید صحبت کنیم، باید برگردیم به اوایل قرن ۱۹ و ۲۰. چرا که آدیپیک اسید برای اولین بار توسط شیمیدان آلمانی، آدولف ویندائوس، در اواخر قرن ۱۹ کشف شد. با این حال، تولید صنعتی این ماده از قرن ۲۰ آغاز شد.

در ابتدا، این اسید از منابع طبیعی مانند روغن کرچک تولید می‌شد؛ اما امروزه به‌طور عمده از محصولات پتروشیمیایی به روش سنتزی تولید می‌شود. تولید صنعتی اسید آدیپیک به‌طور گسترده برای ساخت نایلون در دهه ۱۹۳۰ آغاز شد و انقلابی در صنعت نساجی و پلاستیک بر پا کرد.

انواع آدیپیک اسید

آدیپیک اسید در انواع مختلفی در صنایع مختلف موجود است. از جمله مدل‌های مختلف اسید آدیپیک می‌توان موارد زیر را نام برد:

• آدیپیک اسید استاندارد
• آدیپیک اسید بیو-پایه
• آدیپیک اسید با خلوص بالا

در ادامه به توضیح هر کدام از انواع این اسید پرداخته‌ایم.

آدیپیک اسید استاندارد

آدیپیک اسید استاندارد از معمولی‌ترین شکل‌های اسید آدیپیک است که از فرآیندهای پتروشیمیایی به دست می‌آید. این اسید عمدتا از اکسیداسیون سیکلوهگزان به‌دست می‌آید و بیشتر در تولید نایلون کاربرد دارد.

آدیپیک اسید بیو-پایه

آدیپیک اسید بیو-پایه به‌طور پایدار و از منابع گیاهی تجدیدپذیر تولید می‌شود. تولید این نوع از اسید آدیپیک هنوز در مراحل تحقیقاتی است تا به یک محصول اصلی و رایج تبدیل شود.

آدیپیک اسید با خلوص بالا

آدیپیک اسید با خلوص بالا نسخه‌ای تصفیه‌شده از نوع استاندارد آن است است که میزان ناخالصی‌های آن کمتر شده است.

از این نوع بیشتر در موادی که به خلوص بالا نیاز دارند، مانند افزودنی‌های غذایی و دارویی، استفاده می‌شود.

ویژگی های آدیپیک اسید

مانند هر ماده اسیدی دیگری، آدیپیک اسید نیز دارای ویژگی‌های شیمیایی منحصر‌به‌فرد خود است. در ادامه، مهم‌‌ترین این ویژگی‌ها را بررسی کرده‌ایم:

تولید آدیپیک اسید به چه صورت است؟

آدیپیک اسید معمولا از اکسیداسیون سیکلوهگزان و با کمک اسید نیتریک تولید می‌شود. در مراحل زیر، فرایند تولید اسید آدیپیک از سیکلوهگزانون را توضیح داده‌ایم:

1. اکسیداسیون سیکلوهگزان: اولین قدم برای تهیه این اسید از سیکلوهگزانون، اکسید سیکلوهگزان با استفاده از هوا یا اکسیژن است. در این مرحله، سیکلوهگزان به سیکلوهگزانول و سیکلوهگزانون اکسید می‌شود که تحت کاتالیز اسید نیتریک قرار می‌گیرد.
2. شکافت اکسیداتیو: سیکلوهگزانول و سیکلوهگزانون به‌طور بیشتر اکسید شده و آدیپیک اسید تولید می‌شود.
3. تصفیه: آدیپیک اسید خام از طریق بلورگیری و فیلتر کردن تصفیه می‌شود تا هرگونه ناخالصی یا محصولات جانبی باقی‌مانده در آن حذف شود.

کاربردهای آدیپیک اسید

تا به اینجا بررسی کردیم آدیپیک اسید چیست و چه ویژگی‌هایی دارد. در ادامه به توضیح کاربرد‌های این اسید پرداخته‌ایم:

• تولید نایلون: این اسید یکی از مواد اولیه اصلی در تولید نایلون ۶-۶ است که در نساجی، قطعات خودرو و محصولات صنعتی به طور گستره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تولید پلی‌اورتان‌ها: از اسید آدیپیک در تولید پلی‌اورتان‌ها نیز استفاده می‌شود. پلی‌اورتان ماده‌ای پر‌کاربرد برای تولید فوم‌ها، پوشش‌ها و الاستومرها نیز به شمار می‌آید.
• پلاستیفایرها: برای ساخت پلاستیفایرها جهت استفاده در محصولات پی‌وی‌سی (پلی‌وینیل کلراید) می‌توان از آدیپیک اسید استفاده کرد.
• افزودنی‌های غذایی: از اسید آدیپیک به‌عنوان اسیدولانت و عامل طعم‌دهنده در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.
• داروسازی: اسید آدیپیک ماده‌ای ارزشمند در سنتز داروها و در فرمولاسیون داروهای کنترل‌شده است.

در مقاله «کاربرد‌های آدیپیک اسید»، به صورت جزئی‌تر به توضیح موارد مصرف این ماده پرداخته‌ایم.

خطرات آدیپیک اسید

در حالی که آدیپیک اسید معمولا در مقادیر کنترل‌شده، ماده‌ای ایمن به حساب می‌آید، قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد آن می‌تواند باعث تحریک پوست، چشم‌ها و دستگاه تنفسی شما شود. استنشاق گرد و غبار آن می‌تواند مضر باشد و به مشکلات تنفسی منجر شود.

برای مثال کارگرانی که در معرض گرد و غبار آدیپیک اسید در یک محیط صنعتی قرار گرفته می‌گیرند، ممکن است دچار مشکلات تنفسی مانند سرفه، تحریک گلو و تنگی نفس شوند.

مزایا آدیپیک اسید

اسید آدیپیک یک ماده شیمیایی صنعتی مهم با کاربردهای گسترده است که عمدتا در تولید نایلون و سایر پلیمرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به برخی از مزایای این ماده اشاره کرده‌ایم:

• کاربرد صنعتی چندمنظوره:اسید آدیپیک یکی از اجزای کلیدی در ساخت نایلون ۶-۶ و پلی‌یورتان‌ها است؛ موادی که در صنایع نساجی، قطعات خودرو، لوازم الکتریکی و پوشش‌ها به کار می‌روند.
• مصرف در صنایع غذایی و نوشیدنی: از آدیپیک اسید به‌عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته و طعم‌دهنده در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود؛ به‌ویژه در محصولاتی مانند نوشابه‌های گازدار، آب‌نبات و مرباهای میوه‌ای.
• غیرسمی (به‌طور کلی ایمن شناخته شده): اسید آدیپیک توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به‌عنوان یک افزودنی غذایی بی‌خطر (GRAS) شناخته شده است؛ بنابراین مصرف آن در مقادیر کنترل‌شده نسبتا ایمن تلقی می‌شود.

معایب آدیپیک اسید

از طرفی دیگر، استفاده از آدیپیک اسید می‌تواند جنبه‌های منفی نیز به همراه داشته باشد. از معایب این ماده می‌توان گفت که:

• تأثیرات زیست‌محیطی (در تولید سنتی): در روش مرسوم تولید اسید آدیپیک، گاز نیتروس اکسید (N₂O) آزاد می‌شود. نیتروس اکسید یک گاز گلخانه‌ای بسیار قوی است و در گرم‌شدن زمین تاثیر زیادی دارد.
• هزینه تولید: اسید آدیپیک زیستی (که از منابع تجدیدپذیر مانند گلوکز به‌دست می‌آید) هنوز به نسبت روش‌های سنتی مبتنی بر پتروشیمی هزینه زیادی دارد.
• نگرانی‌های بهداشتی (در دُزهای بالا): همانطور که دربالا‌تر اشاره کردیم، مصرف اسید آدیپیک در مقادیر مجاز ایمن شناخته می‌شود؛ اما مصرف بیش از حد یا تماس طولانی‌مدت با آن می‌تواند باعث تحریک پوستی، مشکلات تنفسی و ناراحتی‌های گوارشی در افراد شود.

آدیپیک اسید را از کجا تهیه کنیم؟

در این مقاله به سوال «آدیپیک اسید چیست؟» پاسخ دادیم و به بررسی تمامی جنبه‌های مربوط به این ماده پرداختیم. پس از آشنایی با ویژگی‌ها و کاربردهای آدیپیک اسید، لازم است که برای خرید آن از تامین‌کننده‌ها، به نکات مهمی توجه کنید. از جمله این نکات می‌توان به کیفیت محصول، قیمت مناسب، و اعتبار تامین‌کننده اشاره کرد. همچنین، بررسی نظرات سایر مشتریان و توجه به زمان تحویل نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

شرکت بازرگ یکی از انتخاب‌های مطمئن برای خرید محصولات شیمیایی مانند اسید آدیپیک است. این شرکت با ارائه محصولات با کیفیت و قیمت‌های رقابتی، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای شما باشد. برای خرید آدیپیک اسید از شرکت بازرگ، تنها کافی است که در سایت این شرکت ثبت‌نام کنید و سفارش خود را ثبت نمایید. تمامی مشخصات این ماده به طور کامل در سایت بازرگ ثبت شده است، که شما می‌توانید قبل از خرید، به راحتی اطلاعات دقیق آن را بررسی کنید.

سوالات متداول